HIỆN TƯỢNG NỔI BỌT TRÊN BỀ MẶT NƯỚC DO Ô NHIỄM

Hiện tượng nổi bọt trên bề mặt nước do ô nhiễm

1. Giới thiệu

• Trong những năm gần đây, tại nhiều đô thị và vùng ven công nghiệp ở Việt Nam, người dân thường xuyên ghi nhận hiện tượng bọt trắng nổi dày đặc trên bề mặt sông, hồ, kênh rạch.

Các lớp bọt này có thể trôi theo dòng nước, tích tụ thành mảng lớn ven bờ, hoặc bám vào cầu cống và phát tán mùi hôi khó chịu.

Có không ít trường hợp hiện tượng này kéo dài trong nhiều ngày, gây ra những vấn đề bất lợi cho dân cư vì ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt, cảnh quan đô thị, không những vậy còn là tín hiệu cảnh báo ô nhiễm môi trường nước ở mức nghiêm trọng.

• Về bản chất, hiện tượng bọt không chỉ đơn thuần là do sự khuấy trộn cơ học của nước mà còn liên quan đến hàm lượng cao các hợp chất hữu cơ, chất hoạt động bề mặt, dinh dưỡng và vi sinh vật có trong nguồn thải.

Các chất này thường xuất phát từ nước thải sinh hoạt (chứa nhiều chất tẩy rửa khó phân hủy), nước thải công nghiệp (dệt nhuộm, giấy, hóa chất, chế biến thực phẩm), và nước thải nông nghiệp (phân bón, thuốc bảo vệ thực vật).

Khi vượt quá ngưỡng tự làm sạch tự nhiên, hệ thống thủy vực bị quá tải, đạt được ngưỡng nồng độ chất hoạt động bề mặt tới hạn để phát sinh bọt hiệu quả, dẫn đến tích tụ bọt trên bề mặt.

• Theo QCVN 08:2023/BTNMT về chất lượng nước mặt, nước sông, suối với phân loại A phải có hàm lượng BOD₅ ≤ 4 mg/L, COD ≤ 10 mg/L và tổng nitơ ≤ 0,6 mg/L.

Nhiều kết quả quan trắc cho thấy tại các đoạn sông có hiện tượng bọt, các chỉ tiêu này thường vượt ngưỡng cho phép nhiều lần. Ngoài ra amoni và phosphate là nhóm chất gây phú dưỡng dẫn đến hiện tượng bất thường như nổi bọt, cá chết hàng loạt hay thủy sinh bị suy thoái.

Có thể thấy, hiện tượng xuất hiện bọt trên mặt nước là hệ quả trực tiếp của phần lớn các yếu tố chủ quan do con người, tình trạng xả thải chưa được kiểm soát chặt chẽ, cũng như việc chưa tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường nước.

2. Nguyên nhân gây hiện tượng nổi bọt trên bề mặt nước

• Nguyên nhân chính của hiện tượng nổi bọt trên bề mặt sông hồ xuất phát từ sự hiện diện quá mức của các hợp chất hữu cơ và chất hoạt động bề mặt trong nguồn nước, vốn được đưa vào từ nhiều nguồn thải khác nhau.

Trong sinh hoạt đô thị, một lượng lớn chất tẩy rửa, bột giặt, dầu gội, nước rửa chén chứa các hợp chất gốc sulfonatE, phosphate hay nonylphenol ethoxylate thường xuyên được xả thẳng ra cống rãnh và kênh mương mà không qua xử lý đạt chuẩn.

Các chất này làm giảm sức căng bề mặt của nước, khiến bong bóng khí hình thành dễ dàng và được bền hóa, tạo nên lớp bọt trắng nổi lâu.

Bên cạnh đó, hoạt động công nghiệp cũng góp phần đáng kể: nước thải dệt nhuộm chứa nhiều phẩm màu và lignin sulfonat, nước thải giấy giàu xơ sợi và hóa chất tẩy trắng, trong khi ngành chế biến thực phẩm và thủy sản lại thải ra lượng lớn protein, chất béo, carbohydrate.

• Khi các chất này phân hủy sinh học, chúng tạo ra khí CO₂, CH₄, H₂S và NH₃

Đồng thời làm tăng độ nhớt của nước, khiến bọt dễ tích tụ và bền vững hơn. Nhiều mẫu phân tích cho thấy ở những đoạn sông có hiện tượng nổi bọt, COD thường vượt ngưỡng 150–200 mg/L, cao hơn nhiều so với giới hạn trong QCVN 40:2025/BTNMT về nước thải công nghiệp

Đồng thời nồng độ phosphate cũng vượt chuẩn, góp phần thúc đẩy hiện tượng phú dưỡng và làm bọt khó tan. Ngoài các nguồn nhân tạo, trong tự nhiên hiện tượng này còn có thể gia tăng do phú dưỡng: khi nước chứa dư thừa nitơ và phospho, tảo phát triển mạnh, rồi chết đi và phân hủy,

Giải phóng nhiều hợp chất hữu cơ và polysaccharide nhầy vào môi trường nước, tạo điều kiện cho bọt hình thành.

Như vậy, dù xuất phát từ sinh hoạt, công nghiệp hay nông nghiệp, điểm chung là sự gia tăng các chất hữu cơ và chất hoạt động bề mặt vượt quá khả năng tự làm sạch của thủy vực. Đây chính yếu tố chính khiến bọt trắng xuất hiện, tồn tại lâu và trở thành dấu hiệu điển hình của một nguồn nước bị ô nhiễm.

3. Thành phần của lớp bọt trên mặt nước

• Các nghiên cứu về hiện tượng nổi bọt cho thấy thành phần chính gồm:
• Chất hoạt động bề mặt (surfactants): anion, cation, non-ionic, lưỡng cực
• Chất hữu cơ hòa tan: protein, acid béo, polysaccharide.
• Hợp chất vô cơ: phosphate, sulfate, nitrate.
• Vi sinh vật: tảo, vi khuẩn, bào tử nấm.
• Khí hòa tan: CO₂, CH₄, H₂S sinh ra trong quá trình phân hủy.
• Khi dòng nước bị khuấy động (gió, dòng chảy, thác ghềnh), hỗn hợp này tạo thành lớp bọt trắng, bền vững và khó tan hơn bọt tự nhiên.
• Cơ chế hình thành bọt đến từ việc chất hoạt động bề mặt được hòa tan trong nước đến nồng độ micelle, khi này các chuỗi phân tử chất hoạt động bề mặt hiện diện lên trên bề mặt phân cách giữa nước và không khí làm giảm sức căng bề mặt của nước

Và dễ hình thành một dạng của hệ dị thể là bọt với pha phân tán là khí và pha liên tục là nước, các thành phân hữu cơ và vô cơ khác trong nguồn nước bị ô nhiễm giúp cho độ bền của hệ dị thể này tăng lên dẫn đến thời gian tồn tại của bọt được kéo dài lâu hơn.

4. Tác động tiêu cực

• Hiện tượng nổi bọt trên bề mặt nước không chỉ gây mất mỹ quan mà còn tiềm ẩn nhiều hệ lụy nghiêm trọng đối với môi trường sinh thái và đời sống con người.

Trước hết, lớp bọt dày đặc thường là dấu hiệu cho thấy. Trong nước tồn tại hàm lượng cao các hợp chất hữu cơ, chất hoạt động bề mặt và tạp chất khó phân hủy. Khi tích tụ lâu ngày, chúng cản trở quá trình trao đổi khí giữa nước và không khí. Làm giảm khả năng hòa tan oxy.

Nồng độ oxy hòa tan suy giảm dẫn đến tình trạng thiếu hụt oxy trong môi trường sống. Khiến cá và các loài thủy sinh dễ bị ngạt, suy yếu dẫn đến chết hàng loạt. Việc phân hủy khối lượng lớn xác sinh vật. Lại tiếp tục làm gia tăng ô nhiễm hữu cơ. Tạo nên một vòng ô nhiễm tuần hoàn bất lợi cho hệ sinh thái.

• Mặt khác

Lớp bọt thường chứa nhiều hợp chất khó phân hủy như phosphate, surfactants tổng hợp. Hoặc các dẫn xuất hữu cơ clo hóa. Các chất này không chỉ gây độc trực tiếp đối với sinh vật thủy sinh. Mà còn làm thay đổi cấu trúc quần xã, ưu thế những loài chịu ô nhiễm nhưng kém giá trị sinh học.

Về lâu dài, cân bằng sinh thái bị phá vỡ. Nguồn lợi thủy sản suy giảm. Và chuỗi thức ăn tự nhiên cũng bị ảnh hưởng. Trong những khu vực có hiện tượng phú dưỡng mạnh. Bọt thường đi kèm với tảo nở hoa, tạo ra môi trường nước đục, hôi, độc tính cao. Tiềm ẩn nguy cơ phát sinh các độc tố tảo ảnh hưởng đến sức khỏe con người nếu tiếp xúc hoặc sử dụng.

• Ngoài ra,

Những con sông, hồ, kênh rạch bị bao phủ bởi lớp bọt trắng đục. Thường tạo cảm giác ô nhiễm nặng nề, ảnh hưởng đến cảnh quan đô thị. Làm giảm giá trị thẩm mỹ. Mùi hôi từ quá trình phân hủy hữu cơ và khí phát sinh trong bọt. Gây khó chịu, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sống của cư dân ven sông hồ.

Người dân khi tiếp xúc với nguồn nước ô nhiễm. Có thể đối diện nguy cơ mắc các bệnh về da, mắt, đường hô hấp. Thậm chí lâu dài có khả năng tích lũy độc chất trong cơ thể qua chuỗi thực phẩm.

5. Phương thức khắc phục

• Với nước thải sinh hoạt, cần xây dựng hệ thống xử lý tập trung. Và khuyến khích sử dụng sản phẩm tẩy rửa thân thiện, dễ phân hủy.

Trong công nghiệp, việc bắt buộc lắp đặt trạm xử lý đạt chuẩn. Kết hợp các công nghệ như keo tụ – tuyển nổi, bùn hoạt tính. Hay màng lọc sinh học, sẽ giúp loại bỏ phần lớn phosphate và surfactants.

Song song đó, tăng cường quan trắc, giám sát và nâng cao nhận thức cộng đồng. Sẽ tạo điều kiện duy trì nguồn nước trong sạch. Hạn chế bọt phát sinh và cải thiện chất lượng môi trường lâu dài.

• Giám sát, quản lý chặt chẽ những nguồn phát thải nước thải trực tiếp xuống sông hồ khi chưa qua xử lý.
• Tuyên truyền người dân không xả rác, không đổ trực tiếp hóa chất ra kênh rạch.
• Kiểm tra, giám sát định kỳ các cơ sở sản xuất.
• Giảm phân bón hóa học, khuyến khích phân hữu cơ vi sinh.

Công ty TNHH Thương Mại Dịch Vụ Tư vấn Môi Trường Tân Huy Hoàng 

Tự hào là Đơn vị tiên phong về chất lượng, uy tín hàng đầu và giá rẻ nhất hiện nay. Với kinh nghiệm lâu năm trong ngành. Tân Huy Hoàng cam kết cung cấp cho Quý Khách hàng các sản phẩm phù hợp nhất, chất lượng cao nhất.  Phù hợp với đặc điểm từng ngành nghề sản xuất với giá thành cạnh tranh, hiệu quả và tiết kiệm chi phí nhất. Chúng tôi có đội ngũ chăm sóc khách hàng chu đáo. Đội ngũ kỹ thuật tư vấn có chuyên môn với từng ngành nghề sản xuất. Và đội ngũ giao hàng nhanh chóng sẽ luôn mang đến sự hài lòng cho Quý Khách hàng. Để được sự tư vấn hoàn toàn miễn phí. Quý khách hàng xin vui lòng liên hệ  0902.695.765 – 0898.946.896 (Ms. HẢI YẾN).

————————————-

Dịch vụ trọn gói – Giá cả cạnh tranh – Chất lượng vượt trội

Còn chần chờ gì nữa mà không liên hệ với chúng tôi. Để nhận  được sự tư vấn nhiệt tình về các vấn đề môi trường. Cùng mức giá cạnh tranh nhất thị trường miền Nam?

Liên hệ ngay:

Hotline: 0902 695 765 – 0898 946 896 (Ms.Yến)

Fanpage: Tư Vấn Môi Trường Tân Huy Hoàng

Tham khảo thêm các dịch vụ khác tại đây