I. SƯƠNG MÙ HÓA – KHÁI NIỆM

Sương mù hóa là một thuật ngữ sử dụng để miêu tả một dạng ô nhiễm không khí xảy ra ở tầng đối lưu của khí quyển. Sinh ra do ánh sáng mặt trời tác động lên khí tải động cơ, khí thải công nghiệp… Tạo nên những hợp chất có hại đến sức khỏe của con người như Ozone, Aldehit và PAN. (Richard Foust _GS về hóa học môi trường của ĐH Bắc Arizona).

Khói mù quang hóa (sương quang hóa) được gọi với tên “smog” – sương khói (ghép hai từ tiếng Anh fog – sương mù và smoke – khói). Theo đó, smog được định nghĩa là “ lớp mù quang hóa gây ra bởi sự tương tác giữa bức xạ cực tím của mặt trời và bầu khí khí quyển bị ô nhiễm bởi các hydrocacbon và oxit nitrogen thoát ra từ khí thải động cơ”.

Sương mù quang hóa là một dạng ô nhiễm không khí sinh ra khi ánh sáng mặt trời tác dụng lên khí thải động cơ xe máy, khí thải công nghiệp…để hình thành nên nhưng vật chất như Ozone, aldehit, peroxyacetyl nitrate (PAN). Sương mù quang hóa xảy ra ở tầng đối lưu của khí quyển – nơi tập trung phần lớn các chất khí  gây ô nhiễm: NO_X, các hợp chất VOCs (Volatile Organic Compounds),…

 

II. NGUYÊN NHÂN VÀ CƠ CHẾ HÌNH THÀNH

 

1.  Nguyên nhân

• Theo các nhà khoa học và nghiên cứu, nguyên nhân làm tăng ô nhiễm không khí trong suốt 3 thế kỉ qua được bắt đầu từ khi có sự bùng nổ của cuộc Cách mạng công nghiệp, mà điểm khởi đầu chính là nước Anh.
• Vào thời kì trước năm 1950, nguyên nhân chính gây ra sự ô nhiễm này là do đốt than đá để sản xuất năng lượng, vận chuyển và nấu ăn… Quá trình này đã tạo ra khói và SO₂ khi gặp điều kiện thuận lợi, kết hợp với sương mù tạo thành sương mù công nghiệp. Sự kiện sương mù công nghiệp dày đặc và kéo dài ở London (Anh) vào năm 1952 đã giết chết ít nhất 4000 người trong vòng 4 ngày. Khi ở nồng độ cao nó sẽ gây nguy hiểm cho con người và sinh vật. Trải qua nhiều thập kỉ với sự tiến bộ của khoa học công nghệ, việc sử dụng than đá làm nhiên liệu đã giảm đi đáng kể, thay vào đó là các nhiên liệu như năng lượng hạt nhân, thủy điện, nhiên liệu hóa thạch, năng lượng mới…đã gây ra nguy cơ ô nhiễm không khí khác, đó là hiện tượng sương mù quang hóa (Photochemistry Smog).
• Do núi lửa: khi núi lửa phun trào phát ra lượng lưu huỳnh đioxit ở mức độ cao và lượng lớn hạt vật chất. Hai thành phần quan trọng tạo ra sương quang hóa.

 

2. Cơ chế hình thành

• Dựa vào các nghiên cứu, người ta có thể kết luận rằng Sương mù quang hóa được tổng hợp từ NO, NO₂, HNO_3, CO, các nitrat hữu cơ (PAN), O₃ và các chất oxi hóa quang hóa. Vì thế cơ chế hình thành sương mù quang hóa cũng là cơ chế hình thành các hợp chất trên, đồng thời đó là các điều kiện khiến các hợp chất này có thể tồn tại trong khí quyển.
• Các hạt sol khí tạo nên sương mù quang hóa có kích thước cỡ 2000nm, có khả năng khuếch tán ánh sáng mạnh mẽ, làm hạn chế tầm nhìn. Với kích thước này các hạt sol khí này hấp thụ các độc tố là sản phẩm của quá trình phong hóa dễ dàng xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp.
• Gồm 2 thành phần độc hại chiếm ưu thế nhất trong khói mù quang hóa đó là Ozon và Peoxiaxyl nitrat (PAN).

 

a. Đầu tiên là sự hình thành O₃

• Sự quang phân của NO₂ khởi đầu cho sự hình thành sương mù quang hóa.

NO₂  +  bức xạ                NO + O

• Nguyên tử oxy được giải phóng phản ứng với phân tử O₂ để tạo ra Ozone

O + O₂ + M                O₃ + M

(Trong đó: M là phân tử thứ 3 thường là O₂  hay N₂ cần thiết để hấp thụ năng lượng giải phóng khi tạo ra liên kết mới, ngăn O₃  phân hủy thành O₂  và O ).

• Ozon được sinh ra phản ứng với phân tử NO để tái sản sinh ra NO₂ và phân tử O

NO + O₃           NO₂ + O₂

• NO₂ /O₂ >3: phản ứng hình thành ozon là chủ đạo, hình thành nên khói mù quang hóa.
• NO₂ /O₂ <3: phản ứng phân hủy ozon là chủ đạo, nồng độ ozon dưới mức nguy hại.

 

 

b. Sự hình thành PAN

NO_{2 ,} O₂ và hydrocacbons phản ứng với nhau dưới điều kiện ánh sáng mặt trời tạo peroxyacetyl nitrate (CH₃CO-OO-NO₂).

NO₂ + O₂ + hydrocarbons                        CH₃CO-OO-NO₂  (PAN)

PAN thường được coi là thành phần chính của sương mù quang hóa, là 1 chất rắn có độc.

 

III. CÁC ĐIỂU KIỆN HÌNH THÀNH SƯƠNG MÙ QUANG HÓA

 

1. Các chất gây ra sương mù quang hóa

• Phải có nguồn tạo ra các nito oxit (NO_x) và các hợp chất dễ bay hơi (VOC_s). (VOC là những chất hóa học phản ứng được với nito oxit trong khí quyển, dưới tác dụng của tia cực tím tạo thành sương mù, có chứa ozon, aldehyt, peoxyt axetyl nitrat và một lượng nhỏ các chất oxy hóa).
• Phản ứng quang hóa học dưới tác dụng của nito oxit phân hủy dung môi hữu cơ tạo ra những tác nhân oxy hóa:

VOC + ánh sáng + NO₂ + O₂             O₃ +  NO + CO₂ + H₂

(VOC: gồm fomandehit, benzen, toluen, axeton…, các chất này phát sinh từ máy photocoppy, máy in, đồ gỗ, sơn tường)

• Nồng độ cao của hai chất này trong không khí có liên quan đến quá trình công nghiệp hóa và quá trình vận chuyển .
• Qúa trình công nghiệp hóa và quá trình vận chuyển tạo ra những chất ô nhiễm này thông qua việc đốt nhiên liệu hóa thạch.

 

2. Thời gian trong ngày

Thời gian trong ngày là một yếu tố rất quan trọng về lượng sương mù quang hóa xuất hiện:

• Vào lúc sáng sớm, giao thông làm tăng lượng thải của các oxit nito và VOC_s bắt đầu phản ứng và hình thành NO₂, làm tăng nồng độ của nó.
• Khi mà ánh sáng mặt trời trở nên gay gắt hơn vào lúc trưa, NO₂ bị phá vỡ và sản phẩm phụ của nó được sinh ra và làm tăng nồng độ O₃ trong không khí. Cùng lúc đó, một số phân tử NO₂ được sinh ra có thể phản ứng với các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi để sinh ra các hóa chất độc hại như PAN (Peroxyacyl Nitrate).
• Khi mặt trời lặn, việc sản sinh ra O₃ tạm thời ngừng lại. Lượng O₃ mà còn tồn tại trong không khí được tiêu thụ bởi một vài phản ứng khác nhau.

 

3. Một vài yếu tố khí tượng

• Mưa có thể làm giảm bớt sương mù quang hóa vì các chất ô nhiễm được rửa trôi khỏi không khí cùng với mưa.
• Gió có thể thổi sương mù quang hóa đi và thay thế nó bằng không khí trong lành. Tuy nhiên, lượng chất ô nhiễm bị thổi đi có thể gây ô nhiễm ở những khu vực xa hơn.
• Hiện tượng đảo nhiệt có thể làm tăng sự nghiêm trọng của sương mù quang hóa. Thông thường thì trong ngày, không khí gần bề mặt bị đốt nóng và bốc lên cao mang theo các chất ô nhiễm lên độ cao cao hơn. Tuy nhiên, nếu sự đảo nhiệt phát triển thì các chất ô nhiễm có thể bị giữ lại gần bề mặt của Trái Đất. Các quá trình đảo nhiệt gây ra sự suy giảm sự trộn lẫn không khí và vì vậy làm giảm phân tán chất ô nhiễm theo chiều thẳng đứng. Các quá trình đảo nhiệt có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần.
• Hiện tượng đảo nhiệt là hiện tượng mà lớp không khí sát mặt đất lạnh, khi mặt trời chiếu vào thì lớp lạnh chưa phát tán kịp nên lớp trên nóng hơn. Đô thị hóa ảnh hưởng tới nhiệt độ trung bình. Nhiệt độ tại các khu vực trung tâm của các thành phố lớn thường cao hơn ít nhất vài độ so với vùng miền quê xung quanh. Sự ấm hóa này được gọi là “hiệu ứng đảo nhiệt” và càng mạnh ở những thành phố càng lớn.

 

• Cường độ của hiệu ứng đảo nhiệt thay đổi trong ngày hoặc hàng ngày. Các nguyên nhân hiệu ứng đảo nhiệt

 

• Có nhiều máy móc hơn trong thành phố: lượng nhiệt tỏa ra tại các thành phố rất cao. Chúng có nguồn gốc từ máy điều hòa nhiệt độ, đốt nhiên liệu, hệ thống sưởi ấm xe cộ. Tất cả đều được thải ra thành phố.
• Các bề mặt tối: thường có các bề mặt tối , chủ yếu là nhựa đường trên mái nhà, mặt đường và bãi đỗ xe, hấp thụ nhiều ánh sáng mặt trời hơn chứ không phải bức xạ chúng trở lại không gian.
• Hiệu ứng hẻm núi: các tòa nhà đối mặt với nhau và bức xạ theo chiều ngang. Do vậy, nếu đứng trên phố, chúng ta sẽ hấp thụ nhiệt từ các tòa nhà đó. Hiệu ứng này là lớn nhất vào ban đêm.
• Ít nhiệt ngầm hơn: khi nước được hút khỏi đất và bốc hơi khỏi lá cây nhiều năng lượng được hấp thụ dưới dạng nhiệt bốc hơi ngầm.
• Có ít gió hơn: có nhiều tòa nhà chắn gió.

 

4. Địa hình

Địa hình cũng là một tố quan trọng khác ảnh hưởng đến mức độ nghiêm trọng của hiện tượng sương mù quang hóa. Các khu vực dân cư tập trung trong các thung lũng thì dễ bị ảnh hưởng bởi sương mù quang hóa vì những đồi núi bao quanh họ có khuynh hướng làm giảm không khí do đó làm tăng nồng độ các chất gây ô nhiễm. Thêm vào đó, các thung lũng thường nhạy cảm với sương mù quang hóa vì sự đảo nhiệt tương đối mạnh có thể phát triển thường xuyên trong những khu vực này.

 

IV. CÁC ẢNH HƯỞNG CỦA SƯƠNG MÙ QUANG HÓA

Sương mù quang hóa làm giảm tầm nhìn, gây nên những tác động có hại đối với sức khỏe con người, gây hại cho cây trồng và làm hao mòn nhiều loại vật liệu.

 

1. Tác hại lên sức khỏe con người

Khi sương mù tăng lên, có thể gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe nghiêm trọng như :

• Hen xuyễn, viêm phế quản, ho và tức ngực.
• Làm tăng sự nhạy cảm đối với các lây nhiễm về đường hô hấp.
• Làm giảm chức năng của phổi.
• Việc tiếp xúc với sương mù quang hóa trong thời gian dài thậm chí có thể gây tổn thương cho các mô phổi, gây ra sự sớm lão hóa ở phổi, và góp phần gây ra bệnh phổi mãn tính.
• Các Peroxyacetylnitrate và các chất oxi hóa khác cùng với ozone là những chất kích thích mắt mạnh nhất.

 

2. Tác động lên thực vật và các loại vật chất

• Các cây trồng cũng như những loài thực vật nhạy cảm khác thì bị gây hại nhiều hơn là sức khỏe của con người ở nồng độ ozone thấp. Lớp ozone ở tầng mặt đất có thể hủy hoại lá cây, làm giảm sự phát triển, khả năng sinh sản và quá trình sinh sản. Nó có thể gây ra sự mất khả năng tự vệ trước các loại côn trùng, cũng như bệnh tật và thậm chí gây chết cây.
• Đối với các loại vật liệu: ozone dễ dàng phản ứng với những loại vật liệu hữu cơ, làm tăng sự hủy hoại ở cao su, tơ sợi, nilong, sơn và thuốc nhuộm.

 

V. CÁC ẢNH HƯỞNG CỦA SƯƠNG MÙ QUANG HÓA

• Trồng cây xanh

Cây xanh giúp cho bầu không khí ô nhiễm được trong lành, dễ chịu hơn. Để ngăn ngừa sương mù quang hóa, hãy trồng nhiều cây xanh ở không gian sống nhé.

 

• Tránh đi ra ngoài khi trời nắng nóng, oi bức

Ánh sáng mặt trời là nhân tố. Để khí NOx, CnHm xảy ra các phản ứng hóa học hình thành ozone, PAN và aldehit. Do đó, khi thời tiết nắng nóng. Tốt nhất không ra ngoài để bảo vệ sức khỏe. Nếu bắt buộc phải đi ra ngoài. Thì cần phải che chắn ánh nắng cẩn thận, mặc trang phục chống nóng dày dặn. Để giảm sự ảnh hưởng của hiện tượng sương mù quang hóa.

• Đeo khẩu trang khi đi ra ngoài

Không khí ô nhiễm, để ngăn chặn cơ thể ảnh hưởng. Thì nên đeo khẩu trang mỗi khi đi ra ngoài. Đây là thói quen tốt để bảo vệ sức khỏe của bản thân mình. Nên chọn khẩu trang loại chống bụi bẩn cao.

• Bổ sung thêm rau củ, trái cây

Chế độ ăn uống khoa học, đầy đủ chất dinh dưỡng. Giúp tăng cường hệ miễn dịch, bảo vệ sức khỏe tốt hơn. Nên ăn nhiều rau củ quả. Hạn chế ăn các thực phẩm chế biến sẵn. Qua đó, giảm được một phần khí thải độc hại thải vào môi trường.

Trên đây là những thông tin về hiện tượng sương mù quang hóa. Mỗi người cần hết sức lưu ý có những biện pháp phòng ngừa bảo vệ sức khỏe tốt hơn nhé!

 

Công ty TNHH Thương Mại Dịch Vụ Tư vấn Môi Trường Tân Huy Hoàng 

Tự hào là Đơn vị tiên phong về chất lượng, uy tín hàng đầu và giá rẻ nhất hiện nay. Với kinh nghiệm lâu năm trong ngành. Tân Huy Hoàng cam kết cung cấp cho Quý Khách hàng các sản phẩm phù hợp nhất, chất lượng cao nhất.  Phù hợp với đặc điểm từng ngành nghề sản xuất với giá thành cạnh tranh, hiệu quả và tiết kiệm chi phí nhất. Chúng tôi có đội ngũ chăm sóc khách hàng chu đáo. Đội ngũ kỹ thuật tư vấn có chuyên môn với từng ngành nghề sản xuất. Và đội ngũ giao hàng nhanh chóng sẽ luôn mang đến sự hài lòng cho Quý Khách hàng. Để được sự tư vấn hoàn toàn miễn phí. Quý khách hàng xin vui lòng liên hệ  0902.695.765 – 0898.946.896 (Ms. HẢI YẾN).

————————————-

Dịch vụ trọn gói – Giá cả cạnh tranh – Chất lượng vượt trội

Còn chần chờ gì nữa mà không liên hệ với chúng tôi. Để nhận  được sự tư vấn nhiệt tình về các vấn đề môi trường. Cùng mức giá cạnh tranh nhất thị trường miền Nam?

 

Liên hệ ngay:

Hotline: 0902 695 765 – 0898 946 896 (Ms.Yến)

Fanpage: Tư Vấn Môi Trường Tân Huy Hoàng

 

Tham khảo thêm các dịch vụ khác tại đây

 

CÔNG TY TNHH TMDV TƯ VẤN MÔI TRƯỜNG TÂN HUY HOÀNG

Địa chỉ: B24, Cx Thủy Lợi 301, Nguyễn Văn Thương, P.25, Q.Bình Thạnh, Tp.HCM.

CN1: 10/46 Lê Quí Đôn, KP4, P. Tân Hiệp, Tp. Biên Hòa, Đồng Nai.

CN2: Lê Hồng Phong, Tân Đông Hiệp, Dĩ An, Bình Dương